RDB – Rynek Dnia Bieżącego energii elektrycznej

RDB na TGE w Warszawie jest w rzeczywistości rynkiem europejskim, gdyż działa on w ramach 21 krajów europejskich i umożliwia

transgraniczny handel energią elektryczną pomiędzy tymi podmiotami.

Obroty na Rynku Dnia Następnego w 2023 r.

RDB – Rynek Dnia Bieżącego energii elektrycznej – Towarowa Giełda Energii

Rynek Dnia Bieżącego TGE jest rynkiem o małych obrotach w stosunku do RDN (rynek spot) czy OTF (rynek terminowy), ale pełni istotną niszową rolę dla funkcjonowania rynku energii elektrycznej.  W 2020 r. obroty na RDB wyniosły 2,11 TWh przy całkowitych obrotach TGE w wysokości 243,2 TWh co stanowi 0,87 %.  W roku 2021 obroty na RDB wyniosły 2,43 TWh co stanowiło przy szacowanych obrotach TGE na poziomie 230,0 TWh  około 1,0 %.

RDB – Rynek Dnia Bieżącego – produkty/instrumenty

Głównym produktem, którym handluje się na Rynku Dnia Bieżącego energii elektrycznej jest energia elektryczna z dostawą w danej godzinie doby czyli instrument godzinowy.  Jeden instrument odpowiada 1 MWh energii elektrycznej.

Średnie dzienne obroty na RDB – wahają się od 2 500 do 10 000 MWh

Średnie godzinowe obroty na RDB – wahają się od 0 do 500 MWh

RDB – Rynek Dnia Bieżącego energii elektrycznej – funkcje i zadania

• Domykanie pozycji pomiędzy uczestnikami rynku (członkowie TGE) – podmioty handlujące na rynku energii dążą do tego aby taką samą ilość energii w fizycznej dostawie kupić jak i sprzedać
   

• Obniżanie kosztów bilansowania handlowego – spółki obrotu mające status POB (podmiot odpowiedzialny za bilansowanie handlowe) jeżeli nie domkną pozycji to zapłacą wyższe koszty na rynku bilansującym niż kupią lub sprzedadzą na RDB. Ponadto większe koszty na rynku bilansującym skutkują dla spółki obrotu posiadającej status podmiotu odpowiedzialnego za bilansowanie handlowe wyższymi kosztami operacyjnymi wynikającymi z utrzymywania poziomu zabezpieczeń ustanawianych na rzecz OSP. Operatorem Systemu Przesyłowego w Polsce są Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A.
   

• Transakcje transgraniczne – czyli import i eksport energii elektrycznej – obecnie Polska posiada połączenia transgraniczne z takimi krajami jak; Szwecja, Niemcy, Litwa, Ukraina, Czechy, Słowacja są to połącznia bezpośrednie natomiast połączenia pośrednie mamy z krajami które posiadają połączenia bezpośrednie z powyżej podanymi uczestnikami europejskiego rynku energii. W 2019 roku TGE uruchomiła Europejski Rynek Dnia Bieżącego energii elektrycznej o nazwie SIDC (RDB działa w ramach tego rynku) w modelu XBID. SIDC łączy 21 krajów i umożliwia transgraniczny handel energią elektryczną pomiędzy podmiotami na terenie większości krajów Unii Europejskiej.

Organizacja notowań na RDB

Jak sama nazwa wskazuje RDB to Rynek Dnia Bieżącego, a więc notowania cen energii elektrycznej na tym rynku powinny odbywać się w dniu, w którym nastąpić powinna fizyczna dostawa energii. Tak powinno być, że dzisiaj kupujemy lub sprzedajemy i dzisiaj dostarczamy towar jakim jest energia. Tak do końca nie jest gdyż na RDB mamy następujące opcje handlu energią elektryczną;

– dzisiaj notowanie – dzisiaj dostawa – notowania odbywają się w godzinach 00-00 do 22-00 w danym dniu – dostawa w tym samym dniu. W przypadku niniejszego produktu/instrumentu zlecenia niezrealizowane wygasają automatycznie.

– dzisiaj notowanie – jutro dostawa – pewne elementy rynku dnia następnego – notowania odbywają się w godzinach od 14-00 do 24-00 w danym dniu – dostawa w godzinie od godziny 0-00 do 24-00 dnia następnego. W przypadku niniejszego produktu/instrumentu zlecenia niezrealizowane przechodzą automatycznie na dzień następny

– aukcje transgraniczne – import – eksport energii elektrycznej – OSD informuje o zdolnościach przesyłowych czyli o możliwościach importu lub eksportu energii na określonych kierunkach

System notowań ciągłych – zasady ustalania kursu (cen energii) oraz realizacji zleceń na RDB na TGE

Ceny energii elektrycznej na RDB ustalane są w oparciu o 2 procedury, a jedną z nich jest system notowań ciągłych. Zasada funkcjonowania systemu notowań ciągłych polega na tym, iż transakcje zawierane są po kursie określony w limicie ceny dla zlecenia kupna pod warunkiem, że cena dla zlecenie kupna będzie wyższa niż zlecenia sprzedaży. Zlecenia rozliczane są wg. kolejności wejścia tzn. pierwsze zlecenie sprawdza zlecenie Nr 2 i rozlicza się lub czeka, zlecenie 1 i zlecenie 2 sprawdzają zlecenie 3 i rozliczają się lub czekają do momentu aż zlecenie wchodzące znajdzie właściwe zlecenie do rozliczenia pod względem limitu ceny i wolumenu. Zlecenia rozliczane są parami w całości lub części w zależności od wolumenu, natomiast w takiej parze jedno ze zleceń zawsze zostanie rozliczone w całości.

Np. zlecenie kupna na godzinę 11-00 do 12-00 z limitem ceny 550 zł. za 1 MWh (ilość 100 MWh) kojarzone jest ze zleceniem sprzedaży z limitem ceny 525 zł. (ilość 150 MWh. W niniejszym przypadku kurs dla tej 1 transakcji zostanie ustalony na 550 zł. za 1 MWh i w całości zostanie rozliczone zlecenie kupna, natomiast zlecenie sprzedaży rozliczone będzie częściowo, a 50 MWh będzie czekać, aż pojawi się w systemie odpowiednie zlecenie lub zlecenia kupna.

Notowania w systemie aukcji transgranicznej – ustalanie cen energii elektrycznej w transakcjach eksportu i importu energii

Ceny energii w transakcja transgranicznych czyli ceny importu i eksportu energii wyznaczane są (najpierw ustalane jest ilość zleceń tak jak w algorytmie notowań ciągłych które mogą zostać zrealizowane) po jednakowym kursie będącym średnią arytmetyczną;

– zlecenia kupna możliwego do realizacji z najniższym limitem ceny;
oraz
– zlecenia sprzedaży możliwego do realizacji z najwyższym limitem ceny;
ramach tej samej aukcji transgranicznej.

Wyznaczona w ten sposób cena energii, kurs jednolity odnoszony jest do wszystkich ofert kupna/sprzedaży w danej aukcji transgranicznej. System ustalania cen energii elektrycznej w aukcjach transgranicznych ma pewne elementy systemu notowań ciągłych w aspekcie kojarzenia zlecenia kupna ze zleceniem sprzedaży.

Procedury funkcjonowania aukcji transgranicznych dla RDB należy poszerzyć o wyjaśnienia co to jest „shared order book” . W polskim tłumaczeniu SOB jest to wspólna księga zleceń czyli rejestr do którego trafiają wszystkie zlecenia dla danego instrumentu godzinowego dla 21 krajów europejskich rynku SIDC. Jeżeli nie ma transgranicznych zdolności przesyłowych to system szuka możliwych transakcji na rynku polskim, natomiast w momencie pojawienia się zdolności przesyłowych transgranicznych system szuka zleceń dla wszystkich 21 krajów należących do wspólnego rynku w tym ryku polskiego.

Inny pojęciem istotnym dla RDB to „Market Coupling” i NEMO. NEMO to podmiot (funkcję tę otrzymała TGE), który zapewnia kojarzenie ofert sprzedaży i ofert zakupu energii elektrycznej, zawieranych na rynkach dnia RDB rynku SIDC czyli w obrocie międzynarodowym. Market Coupling jest to łączenie rynków energii elektrycznej SIDC Unii Europejskie i Norwegii za pomocą platformy XBID.

Platforma XBID opiera się na wspólnym systemie informatycznym, posiadającym jedną, wspólną książkę zleceń (Shared Order Book – SOB), moduł zarządzania zdolnościami przesyłowymi (Capacity Management Module – CMM) oraz moduł rozliczeń technicznych i finansowych (Shipping Module – SM.)